ولايت در زمان غيبت حضرت ولى عصر(عج)
نائبان عمومی در غیبت کبري
در عصر غیبت صغرا، امام زمان(عج)، چهار نفر را به عنوان نایبان خاص خود معین فرمود. این افراد، مسئول ارتباط بین امام و مردم بودند و بعد از سپری شدن آن زمان، هیچ فرد دیگری به طور ویژه برای این کار برگزیده نشده است. در عصر غیبت کبرا، تاکنون نیابت از امام معصوم علیه السلام ، برعهده فقیه واجد شرایط بوده است. در این مورد، نشانه هایی از سوی معصوم داده شده که با توجه به آنها، می توان کسانی را که واجد شرایط هستند، شناخت و در بین آنها بهترین را برگزید. بنابراین، فقیه جامع الشرایط نماینده امام عصر(عج) در میان مسلمانان است.
حکومت ولی فقیه، ضرورتی عقلی
محکم ترین دلیل بر ولایت فقیه این است که قانون الهی و شریعت اسلام، بدون گرداننده و ولی امر، بی اثر و بیهوده است. در یک نظام دینی ـ اسلامی، هرگز نمی توان حکومت را به دست کسی داد که در فقه و فقاهت، این راهکار حیات فردی و جمعی جامعه اسلامی، متخصص نباشد یا به آن بی اعتنا باشد. در نظام های سیاسی دنیا هم همین گونه است. نمی شود حکومت را به دست کسی داد که به تمام یا بیشتر احکام مربوط به ساختار آن حکومت، آگاه یا معتقد نباشد. نیاز جامعه بشری به دین الهی، مطلبی ضروری است و به عصر حضور معصوم اختصاص ندارد. احکام سیاسی ـ اجتماعی اسلام همانند احکام عبادی آن، برای همیشه از گزند و زوال مصون است و از این رو، برای همیشه لازم الاجراست. لزوم زنده نگهداشتن و اجرای احکام سیاسی ـ اجتماعی اسلام، ایجاب می کند تا فردی اسلام شناس و متخصص، و در عین حال عادل و وارسته عهده دار آن شود
شناخت وجود مقدس آقا امام زمان (عج)
یكی از ویژگی‌های منتظر، شناخت و معرفت به امام زمان است نه فقط یادگیری نام‌ها و القاب و تاریخ ولادت و غیبت؛ بلكه معرفت داشتن به ویژگی‌ها و ابعاد وجودی حضرت و اندیشیدن در كلمات و اوامر حضرت و تأمل در حكمت نام‌ها و نشانه‌ها و علائم ظهور و شگفتی ولادت و حیات او، همچنین دانستن سبب و حكمت غیبت پر رمز و راز حضرت كه به یقین وقتی انسان معرفت به این موارد پیدا كرد و اهداف و آرمان‌های او را فهمید خود را برای عملی كردن اهداف امام زمان آماده می‌سازد و خشنودی او را به خشنودی خودش ترجیح می‌دهد و سعی می‌كند سرباز خوبی برای آن حضرت باشد.
از رسول اكرم(صلی الله علیه وآله وسلم) حكایت شده:
«من مات و هو لایعرف امامَهُ ماتَ میتةً جاهلیةً»«كسی كه بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است.»
از امام صادق(ع) نقل شده كه می‌فرمایند: «اگر دوران او را درك می‌كردم همه‌ی روزهای زندگیم را در خدمت به او می‌گذراندم.»7
وقتی پیامبران و امامان در خدمت به امام زمان پیشتاز هستند وقتی امام صادق(ع) آرزوی خدمت به ایشان را دارد و حضرت عیسی(علی نبینا وعلیه السلام) از آسمان فرود می‌آید تا او را یاری كند وظیفه‌ی شیعیان منتظر در خدمت به ساحت مقدس او چقدر است؟
بی‌تردید خادمین دوران ظهور، همان خادمین دوران غیبت‌اند.
آنها كه پس از ظهور شایستگی خدمت می‌یابند، همان‌هایی هستند كه در دوران غیبت، بر خدمت به امام و امت امام همت گماشته‌اند، و اهداف امام را سرلوحه‌ی زندگی خود قرار داده‌اند
ارتباط با وجود مقدس ولي عصر (عج) فقط از زواية مسائل شخصي مطرح نيست. در عالم تكويني، او واسطة فيض الاهي و باب خدا است. دعا و عنايت خاصّ حضرت به شيعيان، چه در رفع مشكلات، چه در دفع بلايا و چه در قضاي حوايج، گره گشا است و ...؛ اما همة اين ها در قلمرو ولايت تكوينيِ حضرت قرار دارد. براي حضرت افزون بر مقام ولايت تكويني، ولايت تشريعي نيز ثابت است. او در مقام ولي امر جامعه اسلامي است. هر چند در اين زمينه نيز مثل بسياري از زمينه هاي ديگر كم كار كرده و حقش را ادا نكرده ايم، در هر حال، اعتقاد اجماليِ خامي داريم كه بر اساس نظر اسلام، به ويژه در دستگاه فكري شيعه، خداوند متعالي همان گونه كه «رب تكويني» است، «رب تشريعي» نيز هست و قانون و مجري قانون را نيز بايد همو تعيين كند.
خداوند متعالي، امرِ قانونگذاري و تعيين مجريان قانون را در جامعه برعهده گرفته است. قوانين اجتماعي اسلام را وضع كرده و مجريان آن را نيز پيامبر اكرم و امامان (هم) قرار داده و كسي كه هم اكنون از سوي خداوند، متصدي اصلي براي ادارة جامعة اسلامي است، وجود مقدس ولي عصر (عج) است. همة ما به ولايت تشريعيِ امام زمان (عج) به طور كلي تا اين اندازه اعتقاد داريم؛ اما پرسش اين است كه آيا در طولِ زمانِ غيبت ظاهري حضرت، مقامِ سرپرستي جامعة اسلامي و ولايت تشريعي او لغو شده است. آيا خداوند چنين خواسته است كه جامعة اسلامي در آن دوران 255 ساله 1 كه جمعيت تمام مسلمانان به يك ميليون هم نمي رسيد، ولي امر و سرپرست داشته باشد، ولي در اين زمان كه جمعيت مسلمانان از يك ميليارد هم گذشته است، سرپرستي نداشته باشد؟! آيا خداوند در زمانة غيبت، مجريِ دستورهاي خود را تعيين نكرده است؟! آيا در اين دوران، مسلمانان و به ويژه شيعيان كه شمارشان بيش از صد ميليون نفر شده، به سرپرست و ولي امر نيازي ندارند؟! آيا در زمان غيبت كبرا، هيچ راه ارتباطي بين شيعيان و امام غايبشان نيست؟!
اين مطالب، به طور اجمالي و ارتكازي در باور تمام شيعيان وجود دارد كه زمان غيبت امام زمان (عج)، اطاعت از دستور هاي مجتهد جامعِ شرايط واجب است. امام زمان (عج) وظيفة شيعيان را در زمانة غيبت، رجوع به عالمان و راويان حديث جامع شرايط تعيين فرموده است:
و اما در حوادثي كه برايتان واقع مي شود، به راويان حديث ما مراجعه كنيد؛ همانا كه ايشان حجت من بر شمايند و من، حجت خدا بر ايشانم. بنابراين حديث شريف، در دوران غيبت، فقيهاي جامع شرايط و در صدر آن ها ولي فقيه كه شبيه ترين مردم به امام معصوم (ع) هستند، حجت هاي امام زمان (عج) بر شمرده مي شوند
حکومت ولی فقیه از نگاه آیات و روایات
اندیشمندان اسلامی برای اثبات ولایت فقیه و مشروعیت حکومت ولایی، به دلایل نقلی، اعم از آیات و روایات متعددی تمسک جسته اند. یکی از این دلایل نقلی، روایتی از امام صادق علیه السلام است که در طول تاریخ، فقیهان شیعه به آن استناد کرده اند. امام صادق علیه السلام در این حدیث، از سویی مراجعه به سلطان ستمگر و قاضیان دولت نامشروع را حرام می شمرد و احکام صادره از سوی آنها را ـ اگرچه صحیح باشد ـ فاقد ارزش و باطل می داند، و از سوی دیگر، برای برطرف ساختن نیازهای اجتماعی و قضایی، شیعیان را به پیروی از فقیهان جامع الشرایط مکلف می سازد.
توقیع و نامه امام زمان(عج) به اسحاق بن یعقوب که در آن صریحا دستور می دهد به فقها مراجعه کنیم، از دیگر دلایل نقلی است که فقها به آن استناد می کنند.
نقش مردم در حکومت ولی فقیه
اتحاد آنان بر محور حق را می طلبد. مردم با پذیرش دین و نیز پذیرفتن ولایت حاکم اسلامی، دین خدارا حاکمیت دین حق و نظام اسلامی، همانند هر نظام دیگری با آرزوها تحقق نمی پذیرد، بلکه حضور مردم نظام ولایی اسلام، مشارکتی فعال و کارآمد است. نیست، بلکه بر اساس عشق و علاقه مردم به دین و حاکم اسلامی صورت می پذیردمشارکت مردم در حکومت های ستمگر، در همین است که حکومت اسلامی، حکومتی مردمی است و بر پایه جبر و زور حکومت اسلامی هیچ گاه بدون خواست و اراده مردم پدید نمی آید و تفاوت اساسی حکومت اسلامی با در جامعه متحقق می سازند و چنین مردمی، اگرچه اندک باشند، خداوند یاری خود را به آنان مي رساند
احاديث منتخب از امام زمان عجّل الله تعالى فرجه الشّريف